Normy dla rękawic ochronnych. Część 1

W dzisiejszym artykule przyjrzymy się podstawowym normom bezpieczeństwa i higieny pracy, które odnoszą się do rękawic roboczych. Rękawice stanowią ważny element ochrony dla pracowników w różnych branżach, chroniąc dłonie przed urazami, substancjami chemicznymi i innymi zagrożeniami. Zrozumienie tych norm i wybór odpowiednich rękawic jest kluczowe dla zapewnienia bezpiecznego i efektywnego środowiska pracy.

Norma podstawowa dla rękawic ochronnych EN ISO 21420:2020

Norma EN 420 z roku 2003 została zastąpiona nową wersją w marcu 2020 roku, stając się standardem międzynarodowym jako norma EN ISO 21420: 2020 (tzw. norma podstawowa dla rękawic ochronnych).  Norma ta na nowo określa ogólne wymagania i metody testowania dotyczące konstrukcji i budowy rękawic, bezpieczeństwa, wygody i skuteczności, a także oznakowania i informacji podawanych przez producenta, mających zastosowanie do wszystkich rękawic ochronnych. 

Wprowadzone zmiany w normie EN ISO 21420

Rozszerzono stosowanie normy EN ISO 21420 dodatkowo o następujące typy produktów ochraniające dłonie i ręce: mitenek, uchwytów do garnków, ochraniaczy na ramiona. 

Wprowadzono następujące nowe wymogi: 

Nieszkodliwość:  

1. Ograniczona zawartość Dimetyloformamid (DMF) - nie może przekraczać 1000 mg/kg. 
2. Ograniczona zawartość Aromatycznych Wielopierścieniowych Węglowodorów (PAHs) w gumie lub tworzywach sztucznych - nie przekracza 1 mg/kg.

Właściwości elektrostatyczne: 

• Dla stref ATEX: nowy piktogram do umieszczenia na rękawicach. Właściwości elektrostatyczne muszą być testowane zgodnie z normą EN 16350 (metoda testowa EN1149-2). 
• Dla innych właściwości elektrostatycznych: Brak piktogramu. Należy zastosować metodę testową EN 1149-1 lub EN 1149-3. 

Rozmiary rękawic: Nie jest już wymagana minimalna długość.

Oznakowanie rękawic: dla lepszego zidentyfikowania partii produkcyjnych, rękawice muszą być opatrzone następującymi informacjami: 

• data produkcji (przynajmniej miesiąc i rok),
  
• data przydatności do użycia z odpowiednim piktogramem (w stosownych przypadkach).
  

Informacje umieszczone w instrukcji użytkowania: producent musi dostarczyć następujących informacji:

• ochrona przed skażeniem;
• ostrzeżenie dotyczące rękawic zawierających kauczuk naturalny; zakładanie, zdejmowanie i dopasowanie rękawic;
• wygoda i higiena;
• wykaz substancji mogących powodować alergie (innych niż guma). Ta lista nie jest już obowiązkowa w instrukcji użytkowania. 

Ważne: certyfikaty UE uzyskane na podstawie starej normy EN 420 są nadal ważne. 

Przydatność rękawic ochronnych a warunki pracy - norma EN 388:2016

Norma EN 388:2003 została zastąpiona nową normą EN 388:2016 (PN-EN 388:2017-02), która ma lepiej informować o przydatność rękawic ochronnych w określonych warunkach pracy. Nowa norma wnosi następujące zmiany: 

• Do tej pory odporność na przecięcie mierzona była nożem okrągłym o stałym nacisku (tzw. Coup Test). Test ten nie do końca był obiektywny i mógł wypaczać wyniki w szczególności, jeśli materiał rękawicy powodował tępienie ostrza noża a tak działo się w przypadku, gdy zawierał włókna szklane lub metalowe. W takiej sytuacji testem odniesienia staje się norma EN ISO 13997, która przewiduje test wymiennym ostrzem o zmiennym nacisku (Tonodynamometer TDM-100). 
• W związku z nowym w/w testem dodany został piąty znak (litera A, B, C, D, E lub F) pod piktogramem określający poziom ochrony przed przecięciem zgodnie z metodą ISO 13997. 
• Jeśli w czasie testu materiał, z którego wykonana jest rękawica nie tępi ostrza noża, "Coup Test" pozostaje testem odniesienia. Istnieje jednak dobrowolna możliwość podania poziomu odporności zgodnie z normą ISO 13997. 
• Badanie odporności na przetarcie wykonywane jest teraz nowym rodzajem papieru ściernego (Klingspor PL31B 180), który jest bardziej powtarzalny od dotychczas stosowanego. Nie pociąga to za sobą zmiany oznaczeń. 
• Norma przewiduje badanie poziomu ochrony rękawicy przed uderzeniem wg normy EN 13594:2015. Jeśli rękawice zostały poddane badaniu i test został zaliczony pozytywnie to pod piktogramem pojawia się litera „P”. 

Schemat przedstawia porównanie „starego” oznaczenia oraz „nowego”. 

Ochrona przed substancjami chemicznymi według normy EN ISO 374:2016 

Norma EN ISO 374-1:2016 wprowadza istotne zmiany w stosunku do poprzedniej normy z roku 2003: 

• Zwiększenie ilości substancji testowych z 12 do 18. 

Lista 18-tu standardowo zdefiniowanych substancji chemicznych wg normy EN 374:2016 (dodano od M do T):

Rezygnacja z klasyfikacji rękawic o ograniczonej ochronie chemicznej (znika piktogram ze szklaną zlewką). 

Podział rękawic na 3 typy

• Modyfikacja piktogramu - zamieszczanie różnej liczby liter w zależności od typu. 
• Usunięcie odniesienia do ochrony przed mikroorganizmami. Ochronę przed mikroorganizmami reguluje obecnie część 5 normy, tj.: EN ISO 374-5:2015. 

Rękawice chroniące przed mikroorganizmami według normy EN ISO 374-5: 2016

Rękawice chroniące przed mikroorganizmami muszą przejść test odporności na przenikanie zgodnie z normą EN 374-2:2014. Ponadto dodana jest możliwość deklaracji ochrony przed wirusami, jeśli rękawice zostały przebadane zgodnie z ISO 16604:2004 (metoda B). 

Rękawice chroniące przed zagrożeniami termicznymi według normy EN 407

Norma określa odporność termiczną rękawic ochronnych w przypadku oddziaływania wysokiej temperatury i/lub ognia. Rękawice chroniące przed gorącymi czynnikami to takie, które chronią ręce pracownika przed gorącem i/lub ogniem występującymi na stanowisku pracy w jednej lub kilku formach: 

• ognia,  
• ciepła kontaktowego,  
• ciepła konwekcyjnego,  
• ciepła promieniowania,  
• drobnych rozprysków stopionych metali,  
• dużych ilości stopionego metalu.  

Do takich rękawic możemy zaliczyć np. rękawice spawalnicze. Zgodnie z normą rękawice powinny spełniać wymagania ogólne oraz wymagania dotyczące odporności na ścieranie oraz wytrzymałości na rozdzieranie. Dla każdego z ww. parametrów określono cztery poziomy skuteczności, które określa się dla danego typu rękawic na podstawie wyników badań laboratoryjnych. W tabeli poniżej przedstawiono parametry i przyjęte dla nich poziomy skuteczności zgodnie z normą EN 407 odnośnie odporności na bezpośredni kontakt z gorącym przedmiotem. 

W przypadku rękawic chroniących przed czynnikami gorącymi w ich znakowaniu stosuje się znak graficzny przedstawiony na powyższym rysunku. Obok tego znaku jest podany numer normy tj. EN 407 wraz z sześcioma cyframi kodu odnoszącymi się do parametrów ochronnych. 

Rękawice chroniące przed zimnem według normy EN 511:2009

Norma ta dotyczy wszystkich rękawic, które mają zapewnić ochronę rąk przed zimnem konwekcyjnym i kontaktowym do temperatury -50°C. Ochronę przed niskimi temperaturami wyraża piktogram z serią 3 poziomów ochrony, odnoszących się do określonych właściwości ochronnych. Wszystkie rękawice muszą osiągnąć co najmniej 1 poziom odporności na ścieranie i rozerwanie. 

Właściwości elektrostatyczne rękawic ochronnych według normy EN 16350:2014

 EN 16350:2014 jest pierwszą normą europejską określającą warunki badań i minimalne wymagania dotyczące właściwości elektrostatycznych rękawic ochronnych stosowanych w obszarach zagrożonych pożarem i wybuchem: 

• Rezystancja skrośna musi być niższa niż 1,0 × 108 omów (Rv< 1,0 × 108 Ω).

UWAGA! Rękawice ochronne rozpraszające ładunek elektrostatyczny są skuteczne tylko przy uziemieniu użytkownika przez rezystancję mniejszą niż 108 omów. Dotychczasowa klasyfikacja odpowiadająca normie DIN EN 1149-1:2006 jest już nieaktualna, ponieważ zgodnie z nią test rezystancji powierzchniowej odzwierciedla jedynie przeniesienie ładunku na powierzchni materiału i nie jest wystarczający do zapewnienia skutecznej ochrony. Rękawice ochronne, które przeszły testy zgodne z normą DIN EN 16350:2014 z wynikiem pozytywnym, mogą być stosowane w obszarach zagrożonych pożarem i wybuchem (na przykład w rafineriach) i stanowią istotne ogniwo w łańcuchu uziemienia (rękawice – odzież ochronna – obuwie – ziemia). Rękawice ochronne testowane zgodnie z normą EN 16350:2014 mogą być używane do wszystkich zastosowań ochrony produktów ESD. 

Nie znalazłeś w artykule odpowiedniej normy dla zagrożeń w środowisku, w którym na co dzień pracujesz? W kolejnej części artykułu piszemy o normach dla rękawic antywibracyjnych, rękawicach medycznych jednorazowych, rękawicach z materiału izolacyjnego oraz rękawicach przeznaczonych do kontaktu z żywnością.